Matlessen vormen de perfecte basis om alle vormen van Pilates te beoefenen. Hoewel de vijf basis-principes van STOTT PILATES® ook op de machines in praktijk worden gebracht, zijn deze het makkelijkst terug te herkennen tijdens de oefeningen op de mat. Pilates op de mat is puur in al zijn eenvoud; jij, jouw lichaam en de zwaartekracht. Het lijkt makkelijk, maar schijn bedriegt. Hoewel de coördinatie van de bewegingen misschien niet al te ingewikkeld is, is er daardoor juist meer aandacht voor details.
Cliënten ervaren hun eerste matlessen vaak als een ontdekkingsreis door hun eigen lichaam. Ze worden direct geconfronteerd met hun krachten, tekortkomingen en ingesleten bewegingspatronen. Voor hun instructeur is de matles dan ook een minstens zo bruikbaar middel om het lichaam van hun cliënten nog beter te leren kennen en begrijpen en overeenkomstig de juiste oefeningen aan te bieden of aan te passen.
Hoewel het repertoire op de mat zeer uitgebreid is, spelen buikspieroefeningen in de meeste matlessen een grote rol. Deze buikspieroefeningen zijn erop gericht om kracht, stabiliteit en vooral uithoudingsvermogen op te bouwen in de ‘core’, het gebied rondom bekken en onderrug. Hoewel we in iedere les de rug rond maken, lang maken, draaien én opzij buigen, zijn de meeste matlessen toch flexie- (rondings-) georiënteerd. Hoewel dat zeer effectief is, is het in sommige gevallen minder geschikt, bijvoorbeeld voor cliënten met een accute hernia of een ernstige diastase. Deze cliënten wordt geadviseerd speciaal voor hen geschikte matlessen bij te wonen of reformer-lessen te volgen.